Overal ter wereld komen er nieuwe plekken bij waar je zonder problemen wiet kunt kopen en gebruiken. In Nederland zijn we bezig met het wietexperiment: een proef om de wietteelt en de aflevering aan coffeeshops te laten reguleren door de overheid. Eén van de doelen van deze wietproef is het decriminaliseren van cannabis. Is legaliseren wel de manier om de illegale markt op slot te draaien?
Waarom Wiet Legaliseren of Reguleren?
Wiet legaliseren gaat hard. Over de hele wereld zien we plannen voor wetswijzigingen of proeven om de uitwerking van zulke wijzigingen te onderzoeken. Dus ook in Nederland. Deels omdat we van het onduidelijke gedoogbeleid af willen. Al heeft het legaliseren of reguleren van wiet een breder doel. Als de staat de wietteelt van cannabis gaat controleren kan de kwaliteit gewaarborgd worden. Dat zorgt voor minder gezondheidsrisico’s, maar dat is nog niet alles.
Decriminaliseren Cannabis
Een ander gevolg van reguleren of zelfs legaliseren is het decriminaliseren van cannabis. Tenminste, dat staat in de plannen van onder andere de Nederlandse overheid. Minder illegale teelt en handel betekent minder geweld en gevaarlijke incidenten. In de Verenigde Staten zou legalisatie bijvoorbeeld ook een einde moeten maken aan de vele gevangenisstraffen. Dan is er nog een leuke bijkomstigheid voor de overheid. De commerciële markt zou tientallen miljoenen op kunnen leveren voor de staatskas. Dit als gevolg van het heffen van belastingen op staatswiet. Als we kijken naar plekken in de wereld waar cannabis inmiddels legaal is, is die bijkomstigheid juist een valkuil geworden.
Illegale Wiet Handel Juist Springlevend
In Californië, inmiddels bijna de cannabis hoofdstad van de wereld, is wiet in 2016 gelegaliseerd om gevangenisstraffen te verminderen en criminaliteit de kop in te drukken. Wat blijkt nu? De illegale handel in wiet is levendiger dan ooit. Volgens Dale Gieringer, directeur van een groep die zich inzet voor de versoepeling van wetten rondom cannabis genaamd NORML, komt dit deels door overregulering.
In een artikel van Het Parool valt te lezen dat hij aangeeft dat de kosten voor legaal geteelde staatswiet te hoog worden voor de consument. In eerste plaats omdat er bijna 30% belasting op wordt geheven. Daarnaast moeten verkopers ook nog kosten betalen voor regelgeving en veiligheid. Een voorbeeld: in de eerste helft van 2021 werd er in sommige Amerikaanse staten meer geld verdiend aan belastingen op cannabis dan op alcohol.
Legale telers en verkopers zijn haast niet meer winstgevend. Toen we met een Amerikaanse oud-wiet- en hennepboer in gesprek waren, vertelde hij ons dat hij zijn zaak heeft moeten opgeven wegens de complexe regelgeving. Bij het telen van hennep voor CBD werd opeens niet langer alleen gecontroleerd op THC, maar op het totale percentage van THC, THCA, THCP, THCV, Delta-8– en Delta-10-THC opgeteld. Dat zorgde voor veel hennepboeren dat ze niet langer binnen de lijntjes van de wet konden tekenen en duizenden hectares van eens prima legale hennep vernietigd moesten worden. Om maar te zwijgen over de controles op wiet dat bewust wordt gekweekt om THC te bevatten. Deze zijn zo ondoenlijk, dat men alsnog gewoon ondergronds gaat. Op de oude manier dus.
Voor de consument betekent dit alles dat de prijzen te hoog worden. Het gevolg is dat consumenten hun wietje toch lekker bij een illegale dealer halen en een teler sneller het illegale circuit in trekt. Dat draagt niet bij aan het decriminaliseren van cannabis.
Waarschuwing voor Nederland
Alhoewel de transacties binnen het Nederlandse wietexperiment voorlopig buiten de BTW blijven, is het onvermijdelijk dat er uiteindelijk belasting wordt geheven op legaal verkochte cannabis. Dat werkt dus averechts. Een andere oorzaak voor het oplaaien van de illegale wiet handel in Californië is het feit dat om omliggende staten cannabis nog niet hebben gelegaliseerd. Veel cannabis wordt dus in Californië geteeld en geëxporteerd naar omliggende staten. Laat Nederland nou net zo’n rol vervullen in Europa. Het is bekend dat veel wiet dat in Europa geconsumeerd wordt afkomstig is uit Nederland.
Loopt Nederland over een tijd in dezelfde val als sommige Amerikaanse Staten? Of wordt er goed gekeken naar de gevolgen van belasting heffen op cannabis en andere overregulering? Zou Duitsland het legaliseren van wiet van de grond af aan beter aanpakken? Decriminaliseren van cannabis is een goed idee, maar de manier waarop moet goed tegen het licht worden gehouden.